کد مطلب:68030 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:334
[صفحه 315] كارمندان آنها استوار است. و همین عامل است كه به خوانندگان نشاط می بخشد، و روح پشتكار را در آنان زنده نگاه می دارد، و وا می دارد كه افراد در راه دانش وپژوهش از پای ننشینند. و برای هر كتابخانه این خود بزرگترین تبلیغ است كه هیچ چیز دیگر بدان نمی رسد. همینطور كه زشتخویی و بدرفتاری و تندی و كم حوصلگی و بی توجهی كارمندان كتابخانه موجب نفرت مراجعان می گردد، و هر جوینده ی دانش و فضیلت را از پیگیری و كوشش باز می دارد، و از آمد و شد به كتابخانه، به هراس می افكند، و كسالت و سستی و بازماندگی را در روح مطالعه كنندگان ریشه دار می سازد. و همین خود، به علت عقب راندن افكار، جنایتی بس بزرگ است، و برای بدنامی كتابخانه بسنده و كافی است. اكنون اجتماعات به ویژه ملتهایی كه تازه كتاب خواندن در آنها، رو به عمومیت می گذارد، نیاز بسزایی دارند كه پیرامون موضوعی كه یادآوری شد بحثهایی سرشار كنند، و اهمیت آن را نیك بفهمانند. مخصوصا بر محققان و نویسندگان فنی كه درباره ی فن كتابخانه و اصول كتابداری سخن می گویند واجب است كه به این موضوع مهم توجهی عمیق نشان دهند.[1] . شیخ آقا بزرگ تهرانی و مكتبة الامام امیرالمؤمنین می دانیم كه علامه شیخ آقا بزرگ تهرانی (م- 1389)، مؤلف دو كتاب عظیم «الذریعة الی تصانیف الشیعه» و «طبقات اعلام الشیعه»، كتابخانه ای زبده و جامع داشت، دارای بیش از 5000 جلد كتاب، در تاریخ، زیست نامه، فهرستهای عمومی، فهرستهای خصوصی، دایرةالمعارفها و... تا شیخ زنده بود طلاب و اهل مطالعه و تحقیق از این كتابخانه بهره می بردند. خود شیخ با كهولت سن و اشتغال بسیار و ضعف پیری مراجعان را راهنمایی [صفحه 316] و به آنان كمك می كرد. این كتابخانه را وی به سال 1354 هجری قمری تأسیس كرده بود. برای اینكه كتابخانه از پراكندگی و تلف شدن مصون ماند، شیخ آقا بزرگ، آن را به سال 1375 وقف كرد. سپس به سال 1380 در وقف نامه تجدید نظر كرد، و در وقف نامه ای كه به خط خود شیخ نوشته شده است قید كرد كه اگر برای متولیان و متصدیان، امكان نگهداشت آن منتفی شد، كتابخانه را منتقل كنند و وا گذارند به «كتابخانه ی امیرالمؤمنین».[2] . ارتباطات كتابخانه در سطح جهانی چنانكه در بخش «رسیدگی به نشریات جهان درباره ی اسلام» اشاره كردیم، صاحب الغدیر همواره درصدد بود تا با مراكز مهم علمی عالم، از جمله كتابخانه های مایه ور جهان در تماس باشد، تا هر نسخه ای را ندارند از آنجاها بخواهند و در برابر، نسخه هایی به آنان بدهند، تا بدین سان،دامنه ی علم و معرفت و ذخایر اسلامی بیشتر بگسترد و جهان تشیع به خصوص، با همه ی آفاق معرفت و مخازن علم مردمان جهان پیوستگی بیشتری پیدا كند. این آرمان پاك و والا، با تأسیس كتابخانه ی امیرالمؤمنین، تا حدی عملی گشت، زیرا پس از تأسیس، برخی از مجامع علمی و مؤلفان و ناشران و ارباب مطبوعات كشورهای گوناگون كارها و آثار خود را به كتابخانه ی مولی «ع» اهدا می كردند. در اینجا یاد را و تذكار را، پاره ای از مجلات و مطبوعاتی كه به كتابخانه اهدا شده است ذكر می كنیم: الارشاد، كشمیر افكار شیعه (به زبان فرانسه)، پاریس پیام عمل، لاهور التربیة الالسلامیة، بغداد [صفحه 317] التوحید، حله الثقافة الاسلامیة، بغداد ثقافة الهند، هند الجامعة الاسلامیة، حلب جهان پزشكی، تهران حضارة الاسلام، دمشق الدراسات الدبیة، بیروت رسالة المعلم، عمان سخن، تهران شیراز، حیدرآبادد كن صوت المبغلین، كربلا الفجر الجدید، بغداد الفیحاء، حله مجلة المجمع العلمی العراقی، بغداد مجلة المجمع العلمی العربی، دمشق مجلة المكتبة العربیة، قاهره مجله ی موسیقی، تهران المنار، بصره المنتظر، پاكسان نامه ی آستان قدس، مشهد النهج، صور (لبنان) الواعظ، لكهنو الوطن، بغداد [صفحه 318] هلال، كراچی یغما، تهران كتابخانه ی مولی نیز، به مجامع علمی و كتابخانه های جهان، هدایایی می فرستاد، از جمله به این كتابخانه ها: كتابخانه ی ابوالكلام آزاد، علیگره كتابخانه ی امانة العاصمة، عمان كتابخانه ی بایزید، استانبول كتابخانه ی بریل، لیدن كتابخانه ی عمومی خدابخش، پتنه- هند كتابخانه ی دانشگاه عثمانی، حیدر آبادد كن كتابخانه ی ظاهریه، دمشق كتابخانه ی فاتح، استانبول كتابخانه ی مدرسة الواعظین، لكهنو و... در ذیل این بحث، دو نكته را باید یاد كرد. 1- علامه ی امینی، مقداری نسخه ی نفیس خطی، از خانواده های شیعه و متدین ایرانی گرفت. به عبارت درست تر، دارندگان این نسخه ها، از سر ارادت به كتابخانه ی مولی- علیه السلام- و به مركز دینی و علمی و مذهبی خویش، نجف اشرف،این نسخه ها را به دست امین «امینی» دادند و او آنها را در یكی از مهمترین كتابخانه های امروز شیعه «مكتبة الامام امیرالمؤمنین العامة»، ضبط كرد. و بدین گونه آنها را [صفحه 319] در دسترس محققان جای داد. پیداست كه در بیشتر موارد، اگر این نسخه ها به دست او داده نمی شد، به دیگران اعتماد نمی كردند و نمی دادند. و قهرا چنانكه باید مورد استفاده قرار نمی گرفت و به اهلش نمی رسید. وروزی، به ثمن بخس، به رهگذری، یا انحصار طلبی، یا سودجویی- مسلمان غیر مسلمان- فروخته می شد و معلوم نبود به كجا می افتاد. در اینجا باید این مطلب را بیفزایم كه به وسیله ی علامه ی امینی، صدها نسخه ی خطی نفیس و مآخذ علمی و اسلامی مهم دیگر، از گوشه و كنار جهان- غیر از ایران- گردآوری شد. و از این میان مقدار قابل توجهی، نسخه هایی است كه او به دست خود استنساخ و رونویسی كرد، كه كمتر كسی توانست، حتی با خرجهای گزاف و هزینه های دولتی و... چنین موفقیتی حاصل كند و چنین خدمتی را به عالمان و محققان به انجام برساند. بدین گونه می بینیم كه به همت او مقداری از این نسخه ها و مآخذ، در یك مركز علمی و دینی فراهم آمد، و نه تنها در دسترس محققان مسلمان، بلكه در دسترس هر محققی، از هر جای و هر مذهب، قرار گرفت، زیرا روزی كه فهرست این كتابها و نسخه ها منتشر شود و همگان از آنها اطلاع یابند، هر كس هر نسخه ای و كتابی بخواهد، دفتر مركزی كتابخانه، فیلم آن را برای او ارسال خواهد داشت. چنانكه تاكنون نیز در موارد بسیاری چنین شده است، و محققانی كه از وجود كتاب یا نسخه ای در این كتابخانه آگاه شده اند و آن را خواسته اند، برایشان ارسال گشته است. 2- علامه ی امینی، این كتابخانه ی عظیم و گران سنگ را وقف آستان قدس رضوی كرد.از این روی، این كتابخانه اكنون، یكی از ثروتهای ملی و معنوی ایران است، در نجف، و مایه ی سرافرازی ملت ایران است در یكی از مهمترین مراكز علمی و دینی اسلام. [صفحه 320]
كتاب، بزرگترین سرمایه ی معنوی ملل و اقوام و بهترین وسیله ی تماس نسلها و نژادهاست، كه پرده های زمان و مكان را به كنار می زند و افكار را به آموزش و تفاهم وا می دارد. و چون فروغی دامن گستر بر زوایای مغزها می تابد، و پدیده های فكری انسانهای بزرگ را در اختیار پژوهندگان قرار می دهد. مركز این تابش و ارتباط، محیط مقدس كتابخانه است.كتابخانه فیضگاه ارواح و بوستان خرم و صفایش دلها و افكار است. كتابخانه مركز دانشجویان، دانش آموزان، مؤلفان، نویسندگان، و نوابغ و پژوهشگران است، كه در پی جستن گمشده ی علمی خویش شب و روز می شتابند، و برای بالا بردن سطح فرهنگ اجتماع جان به لب می رسانند. وخلاصه كتابخانه آمد و شد گاهی است كه مردم لطیف الروح و با احساسات با آن سر و كار دارند، كه چه بسا از نغمه ای ناموزون متأثر شوند و از پژمردن گلی زودتر از فصل خزان به شدت اندوهناك گردند. بنابراین بر كتابخانه داران (مدیران و سایر كارمندان كتابخانه) واجب است كه خوش رفتار و نیك برخورد باشند، و اصول رفق و مدارا وهمكاری و دلسوزی را با خوانندگان و مراجعات رعایت كنند، و بدین امر توجهی عمیق داشته باشند. چون اساس ارزش و بنیاد بهره برداری از كتابخانه بر خوش اخلاقی و فرزانگی
صفحه 315، 316، 317، 318، 319، 320.